Mỹ bất ngờ "thay máu" quân đội: Không đổi trọng tâm nhằm vào Trung Quốc?

Tướng 3 sao Dan Caine được Tổng thống Trump chọn làm tân Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ (Ảnh: Reuters).

Vào cuối tuần qua， Tổng thống Trump gây bất ngờ khi sa thải Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ và nhiều tướng lĩnh cấp cao khác， trong bối cảnh Nhà Trắng và người đứng đầu Lầu Năm Góc nỗ lực "thay máu" ban lãnh đạo quân đội phù hợp với chương trình nghị sự "Nước Mỹ trên hết".

"Tôi đã quyết định sa thải Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân， Tướng Không quân 4 sao Charles Q. Brown Jr， một phi công kỳ cựu đã có hơn 3.000 giờ bay với 130 giờ bay chiến đấu"， Tổng thống Trump cho biết trong một bài đăng vào tối 21/2.

Ông Trump cũng cho biết， đề cử tướng 3 sao đã nghỉ hưu Dan "Razin" Caine， làm tân Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân. Vị tướng này cũng là một cựu phi công đã có hơn 2.800 giờ bay trên máy bay F-16， trong đó có hơn 100 giờ chiến đấu， dù ít được biết đến hơn. Tướng không quân Caine cũng là nhân vật được ghi công lớn trong chiến dịch tiêu diệt tổ chức IS.

"Ông ấy là phi công xuất sắc， chuyên gia an ninh quốc gia， doanh nhân thành công và là chiến binh thực thụ với bề dày kinh nghiệm trong các chiến dịch đặc biệt tác chiến liên quân"， Tổng thống Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.

Trong tuyên bố được đưa ra ngay sau bài đăng của Tổng thống Trump， Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth cho biết， ông sẽ sa thải 5 sĩ quan cấp cao khác， bao gồm Đô đốc Lisa Franchetti， người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ Tư lệnh Hải quân，phim sex du tap the và Tướng James Slife， hentai kh che Phó Tổng Tư lệnh Không quân.

Phó Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng Liên quân， Đô đốc Christopher Grady， dự kiến sẽ giữ chức Chủ tịch tạm quyền cho đến khi tướng Caine được Thượng viện phê chuẩn.

Việc sa thải hàng loạt diễn ra trong bối cảnh chiến dịch cắt giảm nhân sự liên bang sâu rộng của Tổng thống Trump cùng những thay đổi của ông về chính sách đối ngoại với khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết".

Không thay đổi trọng tâm vào Trung Quốc

Theo các chuyên gia， việc Tổng thống Trump bất ngờ thay đổi các quan chức cấp cao trong quân đội Mỹ sẽ không làm thay đổi trọng tâm vào sự cạnh tranh với Trung Quốc. Nhưng điều này sẽ khiến đội ngũ cấp cao trong quân đội Mỹ không còn nhiều nhân vật giàu kinh nghiệm về vấn đề này.

Diao Daming， giáo sư tại trường nghiên cứu quốc tế thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc cho rằng， sự thay đổi đột ngột trong Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ là "bất thường"， và gọi việc lựa chọn Tướng 3 sao Caine là "phi thường".

Theo chuyên gia，lồn chảy nước Bắc Kinh cần giám sát chặt chẽ động thái này bởi nếu không có thay đổi bất thường như vậy thì lẽ ra nhiệm kỳ 4 năm của ông Brown sẽ kéo dài đến tháng 9/2027.

Giáo sư Diao cũng cho biết， việc lựa chọn ông Caine， một tướng 3 sao， cho vị trí  Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân cũng là điều phi thường， vì tiền lệ là một vị tướng 4 sao sẽ đảm nhận vai trò này.

Ngoài ra， Tướng Caine hiện cũng không nắm giữ chiếc ghế Phó Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ và chưa giám sát một nghĩa vụ quân sự hoặc một đơn vị chỉ huy tác chiến nào， điều bắt buộc đối với những nhân vật được đề cử theo luật định.

Hiện cả Tổng thống Trump và Bộ trưởng Quốc phòng Hegseth đều không công bố nguyên nhân cho đợt sa thải nói trên nhưng theo chuyên gia Diao， quyết định này có thể "liên quan nhiều hơn đến chính trị và ít liên quan đến chiến lược". Theo ông， nó xuất phát từ sự phản đối của Tổng thống Trump đối với các nỗ lực đa dạng hóa trong quân đội mà Tướng Brown ủng hộ.

"Điều này chủ yếu phản ánh sự khác biệt về quan điểm giữa Tổng thống Trump và những cá nhân này về cách điều hành quân đội… Trọng tâm của ông Trump là đảm bảo lòng trung thành và năng lực thực hiện hiệu quả các kế hoạch của ông"， Giáo sư Diao cho biết. "Quyết định thay thế Tướng Brown có thể không xuất phát từ sự bất đồng quan điểm của họ về chiến lược đối ngoại của Mỹ"， ông nhấn mạnh thêm.

Trước khi trở thành Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ vào năm 2023， Tướng Brown là Tham mưu trưởng không quân và đã tìm cách chuyển đổi lực lượng này để chống lại với những gì Mỹ gọi là "thách thức về tốc độ" của Trung Quốc.

Tướng Brown từng là chỉ huy Lực lượng Không quân Thái Bình Dương từ năm 2018-2020， một vai trò đã mang lại cho ông nhiều kinh nghiệm trong việc đối phó với sự hiện diện ngày càng tăng của quân đội Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Ngược lại， Tướng Caine chưa bao giờ đảm nhận vai trò gì liên quan đến Ấn Độ - Thái Bình Dương và thiếu kinh nghiệm đối phó trực tiếp với Trung Quốc.

Trong các tuyên bố gửi tới Nhóm liên lạc quốc phòng Ukraine vào ngày 12/2 - chỉ 10 ngày trước khi có sự thay đổi bất ngờ này - Bộ trưởng Hegseth cho biết Washington tập trung vào khả năng và "ý định đe dọa lợi ích quốc gia cốt lõi của chúng ta ở Ấn Độ - Thái Bình Dương" từ Trung Quốc.

"Mỹ đang ưu tiên ngăn chặn chiến tranh với Trung Quốc ở Thái Bình Dương"， Giáo sư Diao nói và nhấn mạnh thêm rằng， Mỹ không thể tiếp tục tập trung chủ yếu vào an ninh của châu Âu nữa.

Theo chuyên gia này， Mỹ sẽ tiếp tục theo đuổi chính sách cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc và tập trung vào Ấn Độ - Thái Bình Dương， một cách tiếp cận đã được áp dụng trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump và được duy trì dưới thời người kế nhiệm Joe Biden.

Ông nhấn mạnh， việc thay đổi đột ngột nhân sự cấp cao trong quân đội Mỹ cũng khó có thể thay đổi điều này.

Ông Shi Yinhong， giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân， cũng có cùng quan điểm này. 

"Cuộc cải tổ sẽ không thay đổi ưu tiên chiến lược và chiến đấu được đặt ra cho Ấn Độ - Thái Bình Dương và Trung Quốc"， ông Shi nói， đồng thời nhấn mạnh thêm rằng sự chia rẽ ngày càng tăng giữa Washington với Liên minh châu Âu chỉ được kỳ vọng sẽ củng cố hướng đi chiến lược này.

Ông Shi cũng lưu ý "những cấp dưới giàu kinh nghiệm" vẫn sẽ có mặt để hỗ trợ các chỉ huy quân sự mới.

Chuyên gia nghiên cứu quốc phòng quốc tế cấp cao Timothy Heath cũng nhận định rằng， việc ông Trump sa thải Tướng Brown có thể sẽ không ảnh hưởng nhiều đến công tác chuẩn bị quân sự vì công tác này do các nhân viên quân sự thực hiện và đã diễn ra từ lâu.

Nhưng ông cho biết điều đó cho thấy chính trị đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quân đội Mỹ.